Mężczyna jest XY, kobieta XX. Kobieta ma więc dwa razy więcej genów leżących na chromosomie X (ma więcej “dosów”). Gdyby oba X działały to kobieta miałaby więcej białek, które są kodowane na chromosomie X, co powodowałoby nienormalny rozwój.
Dosage compensation to sposób radzenia sobie z problemem powyżej. Organizmy mogą to robić na dwa sposoby:
- wyciszyć geny leżące na jednym z chromosomów X (w przypadku kobiety) - nazywa się to X inactivation;
- podwoić produkcję białek z chromosom X (w przypadku mężczyzny).
U ludzi zachodzi wersja (1). W dodatku (u ludzi), X inactivation zachodzi losowo, tzn. w każdej komórce inny X może być aktywny, przez co inny allel danego genu może być aktywny. Efekt ten widać czasem u kotów - żeńskie koty mają dwukolorowe futro - po prostu w części komórek dezaktywowany został jeden X, a w innej części drugi X.