Drabina pokazuje stosunek do siebie 3 poziomów przyczynowości:
- Kojarzenie (obserwacja)
- Interwencja; tutaj wykorzystujemy do operator
- Wyrażenia kontrfaktyczne
Przykład
Obserwujemy ludzi z bólem głowy i chcemy zbadać efekt działania tabletki przeciwbólowej na ból.
- observational data (1. poziom drabiny) - są to dane ze zwykłej obserwacji tego czy gdy ktoś wziął tabletkę to minął ból głowy - ale nie wpływamy w żaden sposób na to czy ktoś tę tabletkę wziął; takie dane są podatne na błąd causation vs coorelation
- interventional data (2. poziom drabiny) - są to dane zebrane w taki sposób, że wpływamy na to czy ktoś wziął tabletkę, losując z rozkładu niezależnego (tak się powinno robić badania); dane pochodzą z eksperymentu randomizowanego; tzn. to czy ktoś wziął tabletkę jest niezależne od wszystkich innych czynników (np. nasilenia bólu, pory dnia itd.); takie dane trudniej zebrać, ale są łatwiejsze w interpretacji; odpowiadamy na pytanie czy ból ustąpi jeśli wezmę tabletkę?
-
- poziom drabiny - odpowiadamy na pytanie czy wzięcie tabletki była przyczyną ustąpienia bólu głowy?
Dlaczego interwencja to nie to samo co wyrażenie kontrfaktyczne?
Jeśli wzięliśmy tabletkę, to wiemy czy po niej ustąpił ból czy nie (3. poziom). Na 2. poziomie zastanawiamy się co się stanie jeśli wezmę. Dlaczego to nie to samo? Na poziomie 3 wiedza o tym co się stało daje nam więcej informacji - np. jeśli wziąłem tabletkę i ból nie ustąpił to bez niej by też nie ustąpił.
Wyrażenie ukute w książce The book of why.